بررسی مقایسه ای و افتراقی گونه های گل ساعتی (passiflora incarnate l. و passiflora caerulea l.) در گیاه خام و فراورده های مرتبط

مقدمه: جنس پاسیفلورا شامل گونه های متعددی است اما تنها دو گونهp. incarnata و p. caerulea در ایران به صورت کاشته شده وجود دارند. تحقیقات فارماکولوژیک و بالینی زیادی روی اثرات درمانی این گیاهان صورت گرفته است اما در میان گونه های مختلف تنها گونه p. incarnata به عنوان گونه رسمی برای استفاده در فرمولاسیون های دارویی تایید شده است که عمدتاً در درمان اضطراب و بی خوابی به کار می رود. این دو گونه از نظر خصوصیات گیاه شناسی شباهت زیادی به هم دارند که با روش های معمول گیاه شناسی از هم قابل افتراق نیستند. هدف: هدف از این بررسی، تشخیص افتراقی دو گونه p. incarnata و p. caerulea در گیاه خام و فراورده های دارویی مرتبط است. روش بررسی: در این تحقیق سرشاخه های هوایی دو گیاه به روش خرده نگاری با یکدیگر مقایسه شدند. هم چنین میزان خاکستر تام، خاکستر نامحلول در اسید و نیز میزان فلاونوییدهای تام آن ها بر اساس هایپروزید سنجیده شد. الگوی فلاونوییدهای دو گیاه به روش tlc و الگوی ترکیبات عصاره اتانولی دو گیاه و نیز فراورده های دارویی قرص و قطره پاسی پی شرکت ایران داروک، عصاره خشک و قطره پاسی فلورا شرکت vogel و قطره پاسی فلورا شرکت curarina به روش hplc بررسی و مقایسه شدند. نتایج: دو گیاه p. incarnata و p. caerulea از نظر میزان خاکستر تام، خاکستر نامحلول در اسید و فلاونوییدهای تام تفاوت زیادی با هم ندارند ولی تراکم و شکل روزنه ها، میزان کرک های روی اپیدرم تحتانی و نوع آوند در آن ها کاملاًٌ متفاوت است. الگوی کروماتوگرام های hplc و tlc دو گیاه نیز تفاوت چشمگیری با یکدیگر دارند. نتیجه گیری: اندام های هوایی دو گیاه به روش خرده نگاری قابل تشخیص از یکدیگر هستند. هم چنین عصاره های حاصل از این دو گونه (به صورت مستقیم یا به کار رفته در فرمولاسیون های دارویی) را می توان با روش hplc و یا tlc از یکدیگر تشخیص داد؛ البته این دو روش بسیار کارا بوده و نیاز به آماده سازی نمونه طی مراحل پیچیده ندارند.